1) Ορεινής-Ξηροτόπου
Γυναικείες γιορτινές ή νυφικές φορεσιές
Είναι γνωστό ότι η φορεσιά στην παράδοση για την γυναίκα είναι η ταυτότητά της. Από τον τρόπο που φοριέται η φορεσιά, μπορεί κανείς να μαντέψει την ηλικία της, το πόσα χρόνια είναι παντρεμένη, αν έχει ή όχι παιδιά και πόσα, και ποια η οικονομική της κατάσταση.
Έτσι ολοκληρωμένη η γυναίκα φοράει τη φορεσιά της όταν γίνεται νύφη. Βάζει όλο της το μεράκι για να δημιουργήσει το δικό της μοναδικό «φόρεμα» που θα φορέσει στο γάμο. Αυτή την ίδια φορεσιά θα την έχει αργότερα για «καλή» και πολλές φορές αυτή η «καλή» φορεσιά θα τη συνοδεύσει και στο ταξίδι για την αιωνιότητα.
Παιδικές φορεσιές ή φορεσιές της αρραβωνιασμένης
Πρέπει εδώ να επισημάνουμε ότι με την ένδυση των μικρών παιδιών, στην παράδοση, ελάχιστα ασχολούνταν. Τα μικρά παιδιά δεν είχαν ιδιαίτερη φορεσιά, αλλά το ντύσιμό τους γινόταν εκ των «ενόντων», δηλαδή ό,τι απέμεινε από τα υπολείμματα του αργαλειού.
Ελάχιστες πληθυσμιακές ομάδες είχαν την ευχέρεια να κατασκευάσουν ιδιαίτερες φορεσιές και για τα παιδιά, όπως π.χ. οι Σαρακατσάνοι.
Το να βλέπουμε σήμερα παραδοσιακές φορεσιές σε μικρογραφία για παιδιά είναι μεγάλο λάθος.
Η αρραβωνιασμένη ή παιδική (ηλικίες 12-15 ετών) διαφέρει από τη φορεσιά της παντρεμένης στο γεγονός ότι λείπει το υφαντό ριγωτό μανικωτό κόκκινο (σαϊάς ή χαλατζάς) που το φοράει η γυναίκα όταν γίνεται νύφη. Επίσης τα μαλλιά είναι πλεγμένα σε δύο πλεξούδες, το κεφάλι όμως είναι άσκεπο (χωρίς μαντήλα).
Ανδρικές φορεσιές
Πλήρεις μακεδονικές φουστανέλες (κουσούλες)
2) Χιονοχωρίου (βλάχικες)
Οι φορεσιές του Χιονοχωρίου κατά πολύ ομοιάζουν με αυτές των Βλάχων της Αν. Μακεδονίας όπως της Προσοτσάνης.
Γυναικείες γιορτινές ή νυφικές φορεσιές
Πουκαμίσα (κατασάρκου) υφαντή βαμβακερή, άσπρη με μια πατιλέτα στο άνοιγμα του λαιμού. Το μανίκι, μανικοκόλλησης, φέρει πλεκτή χειροποίητη δαντέλα και στον ποδόγυρο χειροποίητο κέντημα ψαροκοκαλλιά. Φόρεμα (μιντάου) υφαντό αμάνικο πλισσέ, μπορντώ, μακρύ ως τη μέση του γονάτου, μεσάτο. Όλο το άνοιγμα του στήθους είναι γαρνιρισμένο με μαύρα πλεκτά γαϊτάνια που σχηματίζουν κατά διαστήματα σαλιγκαράκια. Το στενό κομμάτι κάτω από το ορθογώνιο κλείνει με πλεκτά κουμπιά, από γαϊτάνι.
Γύρω-γύρω στη μέση σχηματίζονται πολύ στενά πιετάκια που είναι πιασμένα με χοντρή κλωστή σε τρία οριζόντια περάσματα. Πάνω στη μέση γύρω-γύρω ράβονται 4-5 σειρές γαϊτάνια μαύρα και μπορντώ.
Γυναικείες γιορτινές ή νυφικές φορεσιές
Είναι γνωστό ότι η φορεσιά στην παράδοση για την γυναίκα είναι η ταυτότητά της. Από τον τρόπο που φοριέται η φορεσιά, μπορεί κανείς να μαντέψει την ηλικία της, το πόσα χρόνια είναι παντρεμένη, αν έχει ή όχι παιδιά και πόσα, και ποια η οικονομική της κατάσταση.
Έτσι ολοκληρωμένη η γυναίκα φοράει τη φορεσιά της όταν γίνεται νύφη. Βάζει όλο της το μεράκι για να δημιουργήσει το δικό της μοναδικό «φόρεμα» που θα φορέσει στο γάμο. Αυτή την ίδια φορεσιά θα την έχει αργότερα για «καλή» και πολλές φορές αυτή η «καλή» φορεσιά θα τη συνοδεύσει και στο ταξίδι για την αιωνιότητα.
Παιδικές φορεσιές ή φορεσιές της αρραβωνιασμένης
Πρέπει εδώ να επισημάνουμε ότι με την ένδυση των μικρών παιδιών, στην παράδοση, ελάχιστα ασχολούνταν. Τα μικρά παιδιά δεν είχαν ιδιαίτερη φορεσιά, αλλά το ντύσιμό τους γινόταν εκ των «ενόντων», δηλαδή ό,τι απέμεινε από τα υπολείμματα του αργαλειού.
Ελάχιστες πληθυσμιακές ομάδες είχαν την ευχέρεια να κατασκευάσουν ιδιαίτερες φορεσιές και για τα παιδιά, όπως π.χ. οι Σαρακατσάνοι.
Το να βλέπουμε σήμερα παραδοσιακές φορεσιές σε μικρογραφία για παιδιά είναι μεγάλο λάθος.
Η αρραβωνιασμένη ή παιδική (ηλικίες 12-15 ετών) διαφέρει από τη φορεσιά της παντρεμένης στο γεγονός ότι λείπει το υφαντό ριγωτό μανικωτό κόκκινο (σαϊάς ή χαλατζάς) που το φοράει η γυναίκα όταν γίνεται νύφη. Επίσης τα μαλλιά είναι πλεγμένα σε δύο πλεξούδες, το κεφάλι όμως είναι άσκεπο (χωρίς μαντήλα).
Ανδρικές φορεσιές
Πλήρεις μακεδονικές φουστανέλες (κουσούλες)
|
2) Χιονοχωρίου (βλάχικες)
Οι φορεσιές του Χιονοχωρίου κατά πολύ ομοιάζουν με αυτές των Βλάχων της Αν. Μακεδονίας όπως της Προσοτσάνης.
|
Γυναικείες γιορτινές ή νυφικές φορεσιές
Πουκαμίσα (κατασάρκου) υφαντή βαμβακερή, άσπρη με μια πατιλέτα στο άνοιγμα του λαιμού. Το μανίκι, μανικοκόλλησης, φέρει πλεκτή χειροποίητη δαντέλα και στον ποδόγυρο χειροποίητο κέντημα ψαροκοκαλλιά. Φόρεμα (μιντάου) υφαντό αμάνικο πλισσέ, μπορντώ, μακρύ ως τη μέση του γονάτου, μεσάτο. Όλο το άνοιγμα του στήθους είναι γαρνιρισμένο με μαύρα πλεκτά γαϊτάνια που σχηματίζουν κατά διαστήματα σαλιγκαράκια. Το στενό κομμάτι κάτω από το ορθογώνιο κλείνει με πλεκτά κουμπιά, από γαϊτάνι.
Γύρω-γύρω στη μέση σχηματίζονται πολύ στενά πιετάκια που είναι πιασμένα με χοντρή κλωστή σε τρία οριζόντια περάσματα. Πάνω στη μέση γύρω-γύρω ράβονται 4-5 σειρές γαϊτάνια μαύρα και μπορντώ.
Στο πίσω μέρος της πλάτης, εσωτερικά, ψηλά στον αυχένα, ραμμένο κομμάτι από σατέν που κρατά ενωμένα τα δύο μανίκια (καπάκια). Πρόσθετα βελούδινα μπλε σκούρα μανίκια (καπάκια). Το κάτω μέρος του μανικιού ελεύθερο και είναι στολισμένο με στενές βελούδινες κορδέλες και τρέσα και με μαύρα γαϊτάνια σχηματίζοντας ζιγκ-ζαγκ. Πάνω στα γαϊτάνια ράβονται πολύχρωμα κουμπιά, σε σχήμα κώνου, πολύ πυκνά (περίπου 40 στο κάθε μανίκι). Όλο αυτό το ντουμπλαρισμένο μανίκι αναδιπλώνεται εξωτερικά πάνω στο βελούδινο μανίκι και στερεώνεται σε ένα κουμπί ραμμένο πάνω στο μανίκι.
Γιλέκο (σκουρτάκα) κοντό από μαύρο βελούδο που φοριέται πάνω από την πουκαμίσα και κάτω από το φόρεμα, ανοιχτό που κουμπώνει με μαύρα κουμπιά από γαϊτάνι. Εκατέρωθεν του ανοίγματος υπάρχουν από 3 στενά πιετάκια. Το μανίκι μακρύ, στενό που καταλήγει σε λοξή μανσέτα. Όλο το γιλέκο είναι φοδραρισμένο με βαμβακερό ύφασμα, ριγέ, εμπριμέ ή κάμποτ. Η πλάτη αντί για βελούδο είναι από εμπριμέ φανέλα (προφανώς για οικονομία υφάσματος). Κοντό γιλέκο (μιντάνι), μαύρο υφαντό από χοντρό σαγιάκι, γαρνιρισμένο σε όλο του το μπροστινό με γαϊτάνια. Σε όλο το μπροστινό άνοιγμά του είναι ραμμένα πολύχρωμα κουμπιά σε σχήμα κώνου. Ποδιά (ποάλα) βελούδινη, στο ίδιο χρώμα με τα καπάκια, ραμμένη πάνω σε βελούδινο ζωναράκι διπλό, σχηματίζοντας πιετάκια. Και στις τρεις ελεύθερες πλευρές της ποδιάς είναι ραμμένες τρέσες, χρυσές, υφασμάτινες. Γύρω-γύρω στο τελείωμα της ποδιάς, υπάρχει μαύρη δαντέλα.
Στο κεφάλι φοριέται ένα κόκκινο-μπορντώ φέσι (κατσιούλα) που στο επάνω μέρος φέρνει τεπελίκι από μαλακό μέταλλο με παράσταση. Πάνω και γύρω από το τεπελίκι καρφιτσώνεται μία μεγάλη εμπριμέ μαντήλα (βλάσκα).
Παιδικές κοριτσίστικες φορεσιές, τσόχινες
Ανδρικές φορεσιές
Φουστανέλες υφαντές και από κάμποτ (τσιπούνι), με υφαντά αμάνικα γιλέκα με γαϊτάνια, υφαντά μπροντώ ζωνάρια, πλεκτές κάλτσες (πουρπότς), και πλεκτά χειρότια (αρκαβίτσα)
Παιδικές φουστανέλες
2) Βαμβακοφύτου
Γυναικείες γιορτινές ή νυφικές φορεσιές
Ριγέ υφαντά φορέματα (καπαμάς) με υφαντές μάλλινες ποδιές κεντημένες και αντίστοιχα ζωνάρια. Υφαντές πουκαμίσες και μαύρα κοντά τσόχινα γιλέκα
Το ύφασμα του «καπαμά» υφάνθηκε στον αργαλειό της Κατίνας Τσάτσου στη Νάουσα. Οι φορεσιές ράφτηκαν στο χώρο του Λ.Ε.Σ. από τη μοδίστρα Αφροδίτη Λάτσιου, ύστερα από καθοδήγηση της Εφόρου Ιματιοθήκης κ. Αντιγόνης Μάτη και της Προέδρου κ. Στέλλας Ελευθεριάδου. Είναι πιστό αντίγραφο παλαιάς αυθεντικής φορεσιάς του Βαμβακοφύτου. Οι ποδιές, τα ζωνάρια και οι μαντήλες αγοράστηκαν από τον ράφτη παραδοσιακών φορεσιών κ. Κιοσσέ Δημήτρη, κάτοικο Βαμβακοφύτου και είναι παλαιά εξαρτήματα.
Γυναικείες καθημερινές καλοκαιρινές φορεσιές
Κατασκευάσθηκαν από υφαντό πανί, στο Βαμβακόφυτο και περιλαμβάνουν:
Και αυτές οι φορεσιές κατασκευάσθηκαν από τον κ. Δημήτρη Κιοσσέ.
Ανδρικές φορεσιές
Υφαντά μαύρα παντελόνια, μαύρα τσόχινα γιλέκα και πουκάμισα από αλατζά.
Γιλέκο (σκουρτάκα) κοντό από μαύρο βελούδο που φοριέται πάνω από την πουκαμίσα και κάτω από το φόρεμα, ανοιχτό που κουμπώνει με μαύρα κουμπιά από γαϊτάνι. Εκατέρωθεν του ανοίγματος υπάρχουν από 3 στενά πιετάκια. Το μανίκι μακρύ, στενό που καταλήγει σε λοξή μανσέτα. Όλο το γιλέκο είναι φοδραρισμένο με βαμβακερό ύφασμα, ριγέ, εμπριμέ ή κάμποτ. Η πλάτη αντί για βελούδο είναι από εμπριμέ φανέλα (προφανώς για οικονομία υφάσματος). Κοντό γιλέκο (μιντάνι), μαύρο υφαντό από χοντρό σαγιάκι, γαρνιρισμένο σε όλο του το μπροστινό με γαϊτάνια. Σε όλο το μπροστινό άνοιγμά του είναι ραμμένα πολύχρωμα κουμπιά σε σχήμα κώνου. Ποδιά (ποάλα) βελούδινη, στο ίδιο χρώμα με τα καπάκια, ραμμένη πάνω σε βελούδινο ζωναράκι διπλό, σχηματίζοντας πιετάκια. Και στις τρεις ελεύθερες πλευρές της ποδιάς είναι ραμμένες τρέσες, χρυσές, υφασμάτινες. Γύρω-γύρω στο τελείωμα της ποδιάς, υπάρχει μαύρη δαντέλα.
Στο κεφάλι φοριέται ένα κόκκινο-μπορντώ φέσι (κατσιούλα) που στο επάνω μέρος φέρνει τεπελίκι από μαλακό μέταλλο με παράσταση. Πάνω και γύρω από το τεπελίκι καρφιτσώνεται μία μεγάλη εμπριμέ μαντήλα (βλάσκα).
Παιδικές κοριτσίστικες φορεσιές, τσόχινες
Ανδρικές φορεσιές
Φουστανέλες υφαντές και από κάμποτ (τσιπούνι), με υφαντά αμάνικα γιλέκα με γαϊτάνια, υφαντά μπροντώ ζωνάρια, πλεκτές κάλτσες (πουρπότς), και πλεκτά χειρότια (αρκαβίτσα)
Παιδικές φουστανέλες
2) Βαμβακοφύτου
Γυναικείες γιορτινές ή νυφικές φορεσιές
Ριγέ υφαντά φορέματα (καπαμάς) με υφαντές μάλλινες ποδιές κεντημένες και αντίστοιχα ζωνάρια. Υφαντές πουκαμίσες και μαύρα κοντά τσόχινα γιλέκα
Το ύφασμα του «καπαμά» υφάνθηκε στον αργαλειό της Κατίνας Τσάτσου στη Νάουσα. Οι φορεσιές ράφτηκαν στο χώρο του Λ.Ε.Σ. από τη μοδίστρα Αφροδίτη Λάτσιου, ύστερα από καθοδήγηση της Εφόρου Ιματιοθήκης κ. Αντιγόνης Μάτη και της Προέδρου κ. Στέλλας Ελευθεριάδου. Είναι πιστό αντίγραφο παλαιάς αυθεντικής φορεσιάς του Βαμβακοφύτου. Οι ποδιές, τα ζωνάρια και οι μαντήλες αγοράστηκαν από τον ράφτη παραδοσιακών φορεσιών κ. Κιοσσέ Δημήτρη, κάτοικο Βαμβακοφύτου και είναι παλαιά εξαρτήματα.
Γυναικείες καθημερινές καλοκαιρινές φορεσιές
Κατασκευάσθηκαν από υφαντό πανί, στο Βαμβακόφυτο και περιλαμβάνουν:
- Φόρεμα αμάνικο υφαντό μονόχρωμο (κίτρινο, πορτοκαλί, άσπρο)
- Πουκαμίσα υφαντή άσπρη μανικωτή
- Ποδιά υφαντή ριγωτή σε σξούρο χρώμα
Και αυτές οι φορεσιές κατασκευάσθηκαν από τον κ. Δημήτρη Κιοσσέ.
Ανδρικές φορεσιές
Υφαντά μαύρα παντελόνια, μαύρα τσόχινα γιλέκα και πουκάμισα από αλατζά.
|
